 |
| Ο ναός της θεάς Δήμητρας που χτίστηκε έναν αιώνα πριν από τον Παρθενώνα. |
Σε έναν λοφίσκο μιας πεδιάδας της Νάξου
δεσπόζει ο ναός της θεάς Δήμητρας. Οικοδομήθηκε από λευκό μάρμαρο όταν ο
Λύγδαμις ήταν τύραννος του νησιού, μεταξύ 530 -520 π.Χ. Ο Λύγδαμις κατέλαβε την
εξουσία από τους ολιγάρχες και εγκαθίδρυσε την τυραννία. Τα χρόνια της εξουσίας
του το νησί ήκμασε και πραγματοποίησε σπουδαίο οικοδομικό έργο. Ο ναός της
Δήμητρας υπολογίζεται ότι ανεγέρθη έναν αιώνα πριν από τον Παρθενώνα. Έχει θέα
στη θάλασσα και στο βουνό και ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα, τη Δήμητρα και την
Κόρη της την Περσεφόνη. Η Δήμητρα ήταν η θεά της γεωργίας και της γονιμότητας,
γι’αυτό ο ναός χτίστηκε σε μια εύφορη κοιλάδα, όπου μερικούς αιώνες νωρίτερα,
οι κάτοικοι του νησιού τιμούσαν τη θεά σε υπαίθριους χώρους....
 |
Η αρπαγή της Περσεφόνης, τύμβος Καστά της Αμφίπολης...
|
Σύμφωνα με τον μύθο, η Περσεφόνη γεννήθηκε
από τη συνεύρεση του Δία και της Δήμητρας. Όταν μεγάλωσε, ο Πλούτωνας την
ερωτεύτηκε και την απήγαγε, οδηγώντας της στον Άδη. Η Δήμητρα εγκατέλειψε τον
Όλυμπο και άρχισε να την αναζητεί μαυροφορεμένη,
ώσπου τελικά τη βρήκε στον Άδη. Έπειτα από παρακλήσεις της, ο θεός του κάτω
κόσμου συμφώνησε να αφήνει την Περσεφόνη να ανεβαίνει για έξι μήνες στον πάνω
κόσμο και τους υπόλοιπους έξι μήνες να κατεβαίνει στον Κάτω κόσμο....
Όταν η Περσεφόνη ζούσε με τη μητέρα της
επικρατούσε καλοκαιρία, ενώ όταν ζούσε με τον Πλούτωνα, η Δήμητρα μαράζωνε και
επικρατούσε κακοκαιρία. Για πολλούς αιώνες οι κάτοικοι του νησιού τιμούσαν τη
θεά με θρησκευτικές τελετές που πραγματοποιούσαν στον ναό. Τα πρώτα χριστιανικά
χρόνια, ο ναός μετατράπηκε σε βασιλική εκκλησία, όπου χτίστηκε ένας μικρότερος
ναός, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο....
O ναός….
 |
Ο ναός είναι δίκλιτος ιωνικού ρυθμού. Έχει πέντε κίονες στην πρόσοψη και μεγάλα θυρώματα...
|
Ναός της θεάς Δήμητρας στο
Σαγκρί είναι ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της αρχαίας Νάξου. Χρονολογείται
στη δεκαετία 530-520 π.Χ. και είναι ιωνικού ρυθμού. Βρίσκεται κοντά στο στο
χωριό Σαγκρί, στη θέση Γύρουλα.
Ήταν ένα περίπου τετράγωνο
οικοδόμημα με πέντε κίονες στην πρόσοψη ανάμεσα σε παραστάδες(3,4). Ο ρυθμός
του ήταν ιωνικός αλλά με ηθελημένα συνοπτικότερες μορφές (έλλειψη κρηπίδας,
αράβδωτοι κίονες, αδρή επιφάνεια τοίχων). Από τον πρόναο εισερχόταν κανείς με
δύο επιβλητικά θυρώματα στον σηκό (3,5) που είχε μεγαλύτερο πλάτος από το βάθος
του. Η στέγη του με δοκάρια και κεραμίδια μαρμάρινα ήταν δικλινής και
στηριζόταν σε μια εγκάρσια προς τον άξονα του ναού κιονοστοιχία. Επειδή δεν
υπήρχε οροφή με μια μοναδικά τολμηρή λύση οι κίονες έφθαναν σε διαφορετικό ύψος
ο καθένας ανάλογα με την κλίση της στέγης (5).
Το οικοδόμημα αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας
για την ιστορία της αρχιτεκτονικής: α) Έχει κτισθεί όλο από μάρμαρο και τα μέλη
του σώθηκαν ικανοποιητικά. Έτσι παρέχει μοναδικά στοιχεία για την γνώση των
πρωίμων σταδίων της νησιωτικής ιωνικής και γενικότερα της κλασσικής
αρχιτεκτονικής. β) Δείχνει τον χρόνο και τον τόπο της γένεσης βασικών στοιχείων
της τελειότητας που χαρακτηρίζει τα κλασσικά κτίρια (οροφή στον πρόναο,
θυρώματα, καμπυλώσεις/εκλεπτύνσεις, αύξηση του μικρού εσωτερικού χώρου του
σηκού με την κατάργηση της οροφής).
Κατά τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους ο
αρχαίος ναός μετατράπηκε σε εκκλησία. Ο πρόναος έγινε πλευρικός νάρθηκας, η
είσοδος ανοίχθηκε δυτικά στον σηκό δημιουργήθηκαν με διπλή κιονοστοιχία τρία
κλίτη και το οικοδόμημα επεκτάθηκε προς τα νότια και ανατολικά. Στα νότια
προστέθηκαν χώροι γύρω από μια αυλή και νοτιότερα άλλοι στους οποίους
διατηρούνται λείψανα εγκαταστάσεων παραγωγής κεραμικών κρασιού και λαδιού. Τα
συγκροτήματα αυτά λειτούργησαν από τον 6ο μέχρι και τον 8ο μ.Χ. αι.
Η συνύπαρξη των ερειπίων του αρχαϊκού ναού και
της Βασιλικής απαιτούσε μια ισορροπημένη επέμβαση στο χώρο που θα σεβόταν όλες
τις ιστορικές φάσεις.
 |
Τμήμα της μαρμάρινης οροφής στο μουσείο δίπλα από το Ναό
|
Η αναστηλωτική πρόταση απέβλεψε στην ανάδειξη
των πιο χαρακτηριστικών στοιχείων κάθε ιστορικής φάσης του μνημείου.
Από την περίοδο του αρχαϊκού ναού προβλήθηκε ο
άξονας Β-Ν της ανατολικής θύρας με κορύφωση στην Ν.Α. γωνία.
Στην αναστήλωση ακολουθήθηκαν η φιλοσοφία τα
υλικά και ο τρόπος δομής του αρχαίου κτιρίου.
Από την πρώτη εκκλησία αναστηλώθηκε η θύρα που
διανοίχτηκε στον δυτικό τοίχο του πρόναου.
Από την Βασιλική απομονώθηκε η αξονική προοπτική
που προσφέρεται από την κεντρική δυτική είσοδο προς τα ιερό. Οι τοίχοι της
συντηρήθηκαν και αποκαταστάθηκαν στις περιοχές εκείνες από τις οποίες
αποσπάστηκαν μέλη για την αναστήλωση του αρχαϊκού ναού.
Μπροστά σας εκτίθεται δοκάρι του πρόναου.
Το ιερό ερευνήθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία
και μελετήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πολυτεχνείο του Μονάχου. Ο
ναός αναστηλώθηκε με πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και χρηματοδότηση του
Υπουργείου Αιγαίου (1994-2000).
Το 1949 ο Ν. Κοντολέοντας έκανε ανασκαφές στην
περιοχή του ναού και τα επόμενα χρόνια αρχιτέκτονες του Πολυτεχνείου του
Μονάχου, έκαναν μελέτες ώστε να αναστηλωθεί. Τη δεκαετία του ΄90 το Υπουργείο
Αιγαίου και η Ε.Ε. χρηματοδότησαν το πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο
ναός αναστηλώθηκε με μαρμάρινο υλικό που συγκεντρώθηκε από τον αρχαιολογικό
χώρο. Τα ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο «Γύρουλα», το οποίο έχει
βραβευτεί για την αρχιτεκτονική του. Εκεί οι επισκέπτες θα δουν μέρος του
αετώματος, τη στέγη, τους κίονες, αγάλματα Κούρων και επιγραφές....
 |
Πιθανή αναπαράστασης εξωτερικής όψης του Ναού
|
Ο ναός αποτελεί ορόσημο για
την ανάπτυξη της κλασικής αρχιτεκτονικής και αναστηλώθηκε με πρόγραμμα του
Πανεπιστημίου Αθηνών και χρηματοδότηση του Υπουργείου Αιγαίου (1994-2000).
Η ανασκαφή, η αναστήλωση, και η
ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου στο Σαγκρί της Νάξου βραβεύθηκε στις 4 Ιουνίου
2004 στο Μόναχο με την υψηλότερη διάκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Europa
Nostra, στην κατηγορία «1d: Αρχαιολογικοί χώροι».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου